ဒီတစ်ပတ်မှာတော့ စပါးခင်းတွေမှာ အဖြစ်များလာသော စပါး ဘက်ရီးယား ရောဂါ ၂ မျိုးအကြောင်းကို ဖော်ပြပေးလိုက်ပါတယ်။

၁။ စပါး ဘက်တီးရီးယား ရွက်ခြောက်ရောဂါ

ရောဂါဖြစ်စေသော သက်ရှိမှာ Xanthomonas oryzae pv. oryzae ဖြစ်သည်။

ရောဂါ ပင်ပြလက္ခဏာ

• အပင်ငယ်စဉ် (ပျိုးပင်) မှ ရွှေ့စိုက်ပြီး ၂-၄ ပတ် တွင် အပင်ရိပြီး ရွက်ဖျား၊ ရွက်နားတွင် ရေစိုနာကွက်ဖြစ်ခြင်း၊ အရွက်ဝါ ခြောက်ကာ ညှိုးသေခြင်း၊ 
• ပင်ပွားချိန်နောက်ပိုင်း အဓိကကျရောက်ပြီး အရွက်ဖျားမှ ရွက်လယ်ကြောသို့ V- shape ပုံသဏ္ဍာန် လှိုင်းတွန့်များဖြစ်ပေါ်၍ ကောက်ရိုးခြောက်ရောင် ဝါခြောက်သွားခြင်း၊
• စပါးပင်၏ အပေါ်ရွက်များတွင် ရောဂါလက္ခဏာ ပိုတွေ့ရပြီး ဘက်တီးရီးယားမှ အပင်အောက်ခြေရှိ အစာကြော၊ ရေကြောများကိုပိတ်ဆို့ လိုက်ခြင်းကြောင့်လည်း စပါးဝါနိုင်ခြင်း၊
• ရေသွင်းရေထုတ်ခြင်းနှင့် စပါးအရွက်များ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရပြီး ကူးစက်ခံရနိုင်ခြင်း၊ ပုလဲမြေဩဇာ အလွန်အကျွံသုံးစွဲခြင်းနှင့် မြေဩဇာချို့တဲ့ခြင်းတို့ကြောင့် ရောဂါပိုကျစေခြင်း စသည့် လက္ခဏာများကို တွေ့ရမည်ဖြစ်သည်

ကာကွယ်နှိမ်နင်းနည်း

• ဘက်တီးရီးယားရွက်ခြောက်ရောဂါဒဏ် ခံနိုင်သောစပါးမျိုးကို ပြောင်းလဲ စိုက်ပျိုးခြင်း၊
• ရောဂါကျဖူးသည့် စပါးခင်းတွင် သီးလှည့်စိုက်ပျိုးခြင်း၊ ပေါင်းရှင်းခြင်း၊
• စပါးမစိုက်ခင် တမန်းပြင်ချိန်တွင် ပိုတက်စီယမ်ဓာတ်မြေဩဇာ၊ စက်ဖွဲပြာ၊ တီစူပါဓာတ်မြေဩဇာ များကိုထည့်သွင်းခြင်း၊
• ကောက်ကွက်လိုအပ်သည် ထက်ပို၍ စိပ်စိပ်မစိုက်ခြင်း၊ အပင်ဖြစ်မှုကောင်းသည့် နိုက်ထရိုဂျင်ဓာတ်မြေဩဇာကို လိုအပ်သည် ထက်ပိုမသုံးခြင်း၊
• ရောဂါဖြစ်မှ ဆေးသုံးခြင်းထက် မဖြစ်ခင်ကတည်းကကြိုတင်ကာကွယ်ခြင်း
• ဘီလီယံ ကာဆူဂါ ကျူပရောက်ဆက်ကဲ့သို့ ဘက်တီးရီးယားဆးများအသုံးပြုနိုင်ခြင်း စသည်တို့ကို ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် ကာကွယ်နှိမ်နင်းနိုင်သည်။

၂။ စပါးဘက်တီးရီးယားရွက်စင်းရောဂါကို ဘယ်လိုကာကွယ်ကြမလဲ

• ဘက်တီးရီးယားရွက်စင်းရောဂါဟာ ရောဂါကျ အပင်တွေမှာ အရွက်များ အညိုရောင်ပြောင်းခြင်း၊
• ခြောက်သွေ့ခြင်းတို့ ဖြစ်ပေါ်သည်။ ရောဂါ ပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားလျှင် အရွက်မှ အစာချက်လုပ်မှုလျော့နည်းသောကြောင့် ထွက်သည့် ဆန်အလေးချိန်လည်း လျော့နည်း နိုင်ပါသည်။
• စပါးဘက်တီးရီးယား ရွက်စင်းရောဂါသည် အပူချိန်နှင့် စိုထိုင်းဆ မြင့်မားသောဒေသတွင် ဖြစ်ပွားသည်။
• မျိုးစေ့မှ တစ်ဆင့်သော်လည်းကောင်း၊ ရောဂါကျ အပင်၏ ရိုးပြတ်များမှ တဆင့်သော်လည်းကောင်း ကူးစက်နိုင်သည်။ ဘက်တီးရီးယားသည် အရွက်များပေါ်တွင် ရှိနေလျှင် (သို့မဟုတ်) ရေထဲ၊ ပင်ကြွင်း ပင်ကျန် အစိတ်အပိုင်းထဲတွင် ရှိနေလျှင် ထိုစပါးခင်းထဲ၌ ရောဂါဖြစ်ပွားနိုင်သည်။ ဘက်တီးရီးယားရောဂါသည် အပင်ငယ်စဉ်တွင် အနည်းငယ်သာကျရောက်နိုင်ပြီး ပင်ပွား ထွက်ချိန်မှ အနှံ စတင်ထွက်ချိန်တွင် အများဆုံးကျရောက်နိုင်သည်။
• ရောဂါခွဲခြားနည်း
  ရောဂါလက္ခဏာတွေဟာ ကနဦးအနေနဲ့ ရွက်ကြောတွေကြားမှာ သေးငယ်တဲ့ ရေစိုနာကွက်ပုံစံ အတန်းလိုက်ဒဏ်ရာတွေ အဖြစ်ပေါ်လာကြပါတယ်။ ဒီစင်းကြောင်းတွေဟာ ကနဦးက စိမ်းရင့်ရောင်ရှိကြပြီး နောင်မှာ ညိုနုရောင်ကနေ မီးခိုးဝါရောင်ပြောင်းသွားကြပါတယ်။
• ဒဏ်ရာတွေဟာ အလင်းကို ဆန့်ကျင်ပြီး ကိုင်ကြည့်ပါက အလင်းဖောက်နိုင်ပါတယ်။
• စပါးရွက်တစ်ရွက်လုံး အညိုရောင်ပြောင်းသွားနိုင်ကာ ရောဂါပြင်းထန်ရင် သေသွားပါတယ်။
• စိုထိုင်းတဲ့အခြေအနေမှာဆိုရင် ဘက်တီးရီးယားဆဲလ် အစုအဝေးတွေပါနိုင်တဲ့ ဘက်တီးရီးယားစိမ့်ထွက်ရည်ရဲ့ အဝါရောင်အစက်များကို စပါးရွက်တွေရဲ့ မျက်နှာပြင်ပေါ်မှာ တွေ့ရပါတယ်။

ကာကွယ်နှိမ်နင်းခြင်း

• ရောဂါဒါဏ်ခံနိုင်ရည် ရှိသော စပါးမျိုးကိုစိုက်ပျိုးပါ။
  စပါးမျိုးစေ့များကို ရေနွေးနဲ့ စိမ်ပါ။
• လက်ခံပင်များ ဖြစ်သော(ရောဂါကျရောက်တတ်သော) ပေါင်းမြက်များ ဖယ်ရှားပါ။
• စပါး ရိုးပြတ်၊ ကောက်ရိုး၊ ရိုးပြတ်မှပေါက်လာသော လမိုင်းပင်များ၊ ယခင်နှစ်မှ ကျန်ခဲ့သော မျိုးစေ့များ မှပေါက်လာသည့် အပင်ငယ်များကို ထယ်ထိုးမြေလှန် ဖျက်ဆီးပစ်ပါ။
• အထူးသဖြင့် နိုက်ထရိုဂျင်မြေသြဇာကို အချိုးညီသုံးစွဲပါ။
• ဆိုးဝါးစွာရေလွှမ်းသော စပါးခင်းအား ရေကို ထုတ်ပစ်ပါ။
• ရောဂါဆိုးရွားစွာ ကျရောက်ပြီဆိုပါက ဘီလီယံ(၁၀၀)ဂရမ် သို့မဟုတ် ကျူပရောက်ဆက်(၆၀-၈၀)စီစီ အထိ အသုံးပြုနိုင်ပါသည်။

အသုံးပြုနိုင်သောဆေးများ